به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه همشهری، البته قبل از کرونا هم آمار بالای حوادث رانندگی و مصدومان ناشی از آن در کنار مصدومان ناشی از حوادث و بلایای طبیعی اعم از سیل و زلزله و... توجه به تقویت بخش‌های توانبخشی و افزایش تخت‌های بیمارستانی توانبخشی را ضروری می‌کرد. تخت‌هایی که باید مطابق استانداردهای جهانی تعدادشان در کشور ما 8هزار مورد باشد، ولی متأسفانه هم‌اکنون تعدادشان 85تخت است و این شرایط سختی را پیش‌روی بیماران نیازمند به خدمات توانبخشی قرار داده است. این در حالی است که در کشور همسایه‌ای چون ترکیه، ما شاهد فعالیت 4هزار تخت توانبخشی هستیم.

افزایش تخت‌های توانبخشی وعده‌ای است که در دولت‌های مختلف داده می‌شود، اما در نهایت به سرانجام نمی‌رسد. براساس آمار روزانه 100بیمار در کشور دچار سکته مغزی می‌شوند؛ گرچه 25درصد از این تعداد ممکن است فوت کنند و از حدود 75درصد باقیمانده تعدادی بهبود می‌یابند. حداقل نصف این تعداد به اقدامات توانبخشی نیاز دارند. این جدا از مصدومان نیازمند خدمات توانبخشی در حوادث است.

طبق پیش‌بینی‌های سازمان جهانی بهداشت، 15درصد از جمعیت هر کشور را افراد دارای ناتوانی خفیف، متوسط و شدید تشکیل می‌دهند. در ایران با توجه به برآوردهای صورت گرفته تقریبا بیش از 8میلیون نفر دارای ناتوانی هستند که بخش عمده‌ای از این افراد نیازمند خدمات توانبخشی‌اند؛ این درحالی است که نظام سلامت در حوزه توانبخشی پزشکی کشور با چالش‌های بسیار جدی مواجه است که ازجمله آنها می‌توان به شفاف نبودن نقش سازمان‌های ارائه‌دهنده خدمات، موازی‌کاری و ارائه خدمات ناهماهنگ توسط نهادها و سازمان‌های مرتبط با توانبخشی پزشکی در بخش دولتی و غیردولتی، وجود حلقه‌های مفقوده و معیوب در شبکه ارائه خدمات توانبخشی پزشکی و کمبود بخش‌ها و زیرساخت‌های توانبخشی در سطوح بیمارستانی، سرپایی، اقامتی و جامعه‌محور در کشور، کمبود استانداردها و بسته‌های خدمات کارآمد و بومی شده در حوزه توانبخشی پزشکی، ارائه خدمات پرهزینه به‌ویژه در بیماران با مشکلات پیچیده و عدم‌پوشش بیمه مناسب و پرداخت هزینه‌های کمرشکن از جیب افراد نیازمند به خدمات توانبخشی پزشکی و خانواده‌های آنها اشاره کرد.

خدمات توانبخشی یکی از اصلی‌ترین ارکان حوزه سلامت

دکتر علیرضا حسینی، فوق‌تخصص جراحی دست و اعصاب محیطی و از فعالان اجتماعی می‌گوید: ما در ایران شاهد حضور بیش از 5هزار نفر از جانبازان به‌جا مانده از جنگ تحمیلی هستیم. از سوی دیگر آمار سوانح و تصادفات جاده‌ای ما حکایت از آن دارد که ما 20برابر متوسط جهانی این حوادث را داریم.

درواقع ایران یکی از 10 کشور حادثه‌خیز دنیاست که رتبه چهارم را در آسیا دارد. از همه اینها که بگذریم رشد جمعیت سالمند ما از 1.3به3 رسیده است. اگر بیماران سکته مغزی را هم به این آمار اضافه کنیم، بنابراین در چنین شرایطی باید بگوییم امروزه خدمات توانبخشی به‌عنوان یکی از اصلی‌ترین ارکان حوزه سلامت محسوب می‌شود.

رئیس دانشگاه علوم توانبخشی و سلامت اجتماعی هم آبان‌ماه امسال در اجلاس روسای دانشگاه‌ها و دانشکده‌های علوم‌پزشکی کشور درحالی‌که از فعالیت 136مرکز جامعه توانبخشی در کشور خبر می‌داد، یادآور شد: متأسفانه به‌علت کمبود پوشش بیمه‌ای، نبود نظام ارجاع و منطقی نبودن تعرفه‌ها این مراکز توسعه پیدا نکرده‌اند. او دلیل رشد نکردن بخش دولتی در توانبخشی را تربیت نکردن و عدم توزیع نیروی انسانی و نظارت کافی در این بخش می‌داند و می‌گوید: درحالی‌که ایران تنها کشور دارای آموزش دانشگاهی در حوزه توانبخشی در منطقه است، امیدواریم بتوانیم از کشورهای منطقه دانشجوی بیشتری جذب کنیم.

اختصاص 5درصد از 150هزار تخت بستری بیمارستان‌های عمومی به توانبخشی ضروری است

او ایجاد تولیت واحد برای حوزه توانبخشی، ادغام خدمات توانبخشی در نظام شبکه کشور، توسعه آموزش توانبخشی، افزایش مراکز «تحت حاد»، اختصاص 5درصد از 150هزار تخت بستری در بیمارستان‌های عمومی کشور به خدمات توانبخشی، ایجاد بانک اطلاعات جامع برای افراد دارای معلولیت، شکل‌گیری ساختار نظارت، ارزشیابی و اعتباربخشی خدمات توانبخشی، تدوین سیاست‌های تشویقی برای متخصصان این حوزه و تولید شواهد علمی را، راهکارهای تقویت این حوزه برمی‌شمارد.

وی تأکید می‌کند: «حجم زیادی از بار سلامت از بخش‌های بیرونی نظام سلامت است. گرچه ما در حوادث ترافیکی اصلاً نقشی نداریم، اما سالی 40هزار معلول به نظام سلامت تحمیل می‌شود و سالانه 500هزار مراجعه به نظام سلامت در این بخش داریم. این وضعیت درباره آلودگی هوا و بیماران ناشی از آن هم صدق می‌کند.»او اظهار امیدواری کرد با حمایت بیمه سلامت کشور از خدمات توانبخشی، پوشش بیمه‌ای به‌گونه‌ای پیش رود که دانشگاه‌ها رغبت بیشتری برای مداخله در حوزه توانبخشی داشته باشند.

افزایش ظرفیت درمان توانبخشی کشور با کمک هلال‌احمر

درست است بیمارستان رفیده تنها بیمارستان توانبخشی کشور است که سالانه به تعداد زیادی از بیماران نیازمند به دریافت خدمات توانبخشی خدمات‌رسانی می‌کند، اما در کنار این مرکز درمانی، بیمارستان نورافشار جمعیت هلال‌احمر ایران نیز که از ابتدا به‌منظور ارائه خدمات‌درمانی و توانبخشی به بیماران دارای معلولیت به‌خصوص کودکان دارای معلولیت احداث و راه‌اندازی شد در این بخش فعالیت می‌کند و حالا قرار است با توجه به نیازهایی که در بخش توانبخشی احساس می‌شود به بیمارستان تخصصی توانبخشی تبدیل شود. به‌گفته پیرحسین کولیوند، رئیس جمعیت هلال‌احمر کشور، بیمارستان نورافشار با ظرفیت ارائه خدمات درمانی و توانبخشی که دارد می‌تواند به یک قطب درمان توانبخشی در کشور و حتی در منطقه تبدیل شود.

او با اشاره به کمبود تخت‌های بیمارستانی توانبخشی در کشور و فعالیت تنها 82تخت به‌جای 8هزار تخت موردنیاز می‌گوید: باتبدیل بیمارستان نورافشار به قطب درمان توانبخشی کودکان بخش قابل‌توجهی از دغدغه‌های پیش‌روی خانواده‌های نیازمند بیماران را حل و فصل می‌کنیم.در پی صدور دستور تبدیل بیمارستان نورافشار به قطب درمان توانبخشی کشور علاوه بر افزایش خدمات توانبخشی به تعداد تخت‌های بیمارستانی این بخش هم اضافه خواهد شد.

نقطه‌قوت فعالیت‌های توانبخشی این بیمارستان ارائه خدمات رایگان توانبخشی به بیماران نیازمند است. بنا بر اعلام رئیس بیمارستان نورافشار طی یک سال گذشته 13هزارو289 خدمت رایگان توانبخشی به کودکان دارای معلولیت ذهنی و حرکتی در بیمارستان نورافشار ارائه شده است که در طرح توسعه بیمارستان قطعا به این خدمات افزوده می‌شود.

برنامه ملی توانبخشی

در کنار افزایش ظرفیت بیمارستان نورافشار به ظرفیت توانبخشی کشور در آینده‌ای نزدیک، فعالان اجتماعی و درمانی حالا امیدوارند برنامه کشوری توانبخشی هم اجرایی شود تا دغدغه بیماران و خانواده‌های آنها کمتر شود. این برنامه در راستای تحقق سند چشم‌انداز 20ساله و سیاست‌های کلی سلامت در جمهوری اسلامی ایران و به‌منظور توسعه حضور برابر افراد دارای ناتوانی و کم‌توانی در جامعه خدمات توانبخشی از طریق ارتقای دانش و نگرش جامعه، پیشگیری از ناتوانی، تسهیل دسترسی به خدمات توانبخشی از طریق ارتقای دانش و نگرش جامعه، پیشگیری از ناتوانی، تسهیل دسترسی به خدمات توانبخشی و گسترش خدمات توانبخشی پزشکی، اجتماعی و حرفه‌ای رضایت ارائه‌دهندگان و دریافت‌کنندگان خدمات را ارتقا می‌دهد. این برنامه همچنین ایران را در میان کشورهای منطقه به‌عنوان الگوی علمی مرجع و قطب پزشکی در زمینه خدمات توانبخشی معرفی می‌کند.

هدف از اجرای این برنامه هم گسترش خدمات توانبخشی پزشکی با رویکرد ادغام و یکپارچه‌سازی‌ در سطوح مختلف نظام سلامت، توسعه تحقیقات، نظام‌های ثبت، وسایل کمکی و فناوری‌های نوین، باتوجه به نیاز روز افراد دارای ناتوانی و توسعه منابع انسانی و ارتقای دانش و مهارت توانبخشی است.